نگاهی به تاریخ عمومی ترکان کوره سونلی
دکتر توحید ملک زاده
یکی از وقایع مهم اواسط دوره حکومت صفویه در آذربایجان ورود جلالی ها به آذربایجان و در این میان حرکت طایفه « کوره سون/کوره سین » لی به سلماس و استقرار آنها در سلماس و خوی می باشد. کوره سینلی ها از ایل #چپنی çəpni یکی از 24 قبیله ترکان #اوغوز بودند که تعدادی از آنان بعد از اسلام به آناطولی آمده بودند. نام چپنی ها قبل از اسلام در کتیبه های کول تیقین و یئنی سئی و بعد از اسلام در کتاب دیوان لغات الترک محمود کاشغری و جامع التواریخ فضل الله همدانی و شجره تراکمه قاضی بهادر خان همراه با شکل طمغا و مهرهایشان آمده است. اینان قبل از صفویه در آناطولی در جنوب دریای سیاه در منطقه «گیره سون» ترکیه زندگی می کرده و تمایلات صوفیانه داشتند . همین امر سبب بروز اختلاف ها و تنش هایی بین عثمانی های طرفدار شریعت و چپنی ها یا کوره سونلی های بعدی طرفدار طریقت گشت. بر اساس نوشته های ولایت نامه از کتاب اهل طریقت ، چپنی ها از مریدان اولیه حاجی بکتاش ولی بودند.
♻️♻️♻️♻️♻️♻️
در سال 1279 میلادی چپنی ها بصورت دسته جمعی در سینوپ در کنار دریای سیاه دیده می شوند . در تاریخ منطقه از درگیری چپنی ها با حکام طرابوزان سخن به میان آمده است .
چپنی ها در زمان اوزون حسن به حکومت آق قویونلوها پیوستند که در رأس انها ایل – آلدی بگ قرار داشت . در زمان صفویه نیز چپنی ها زیر فرمان امپراطوری صفوی قرار داشت . باقی چپنی های ساکن عثمانی در جنگهای مختلف عثمانی – صفوی به نفع صفویان وارد جنگ می شدند. مثلاً در یکی از جنگها قلعه ارجیش Erciş را تسلیم صفویه نمودند . در سال 976 ( 1568) به فرمان سلطان عثمانی تمام چپنی های وان از منطقه هم مرز آذربایجان اخراج شدند .
♻️♻️♻️♻️♻️♻️♻️
در زمان سلطنت سلطان طهماسب در میان افراد گارد شاهی ، نفراتی از چپنی ها هم دیده می شوند . در وان علیرغم تضییق عثمانی ها به آنها از نفوذ چپنی ها کاسته نشده بطوریکه در سال 955 (1548) در زمان سلطنت سلطان سلیمان قانونی ، حاکم وان از ترکان چپنی بود و جالب اینکه در عین زمان حاکم اورمیه سلیمان چلبی نیز از ترکان چپنی بود وی در جنگ با عشایر کرد کشته شده .
پس از ورود چپنی ها به سلماس محتملا در قرن شانزدهم میلادی از آنجایی که اینان از محال « گیره سون » عثمانی (شمال شرق آناطولی ) آمده بودند در میان مردم آذربایجان به گیره سون لی یا کوره سونلی مشهور شدند. کوره سونلی ها در طی تاریخ با نهایت نجابت و آرامی در منطقه زیستند و در وقایع سیمیتقو در سالهای 1300 به بعد جمعی از آنان به ترکیه مهاجرت کرده و از طرف دولت تازه تاسیس ترکیه در روستاهای خالی از سکنه وان اسکان داده شدند. در سالیان اخیر جمعی از کوره سونلی های وان به شهرهای آنکارا، استانبول و ازمیر مهاجرت کرده و وارد بدنه دولت و ملت ترک درآمده اند.
♻️♻️♻️♻️♻️♻️♻️
لهجه اهالی محال کوره سونلی سلماس مابین لهجه آذربایجان و آناطولی می باشد. فولکلور اینان نیز عیناً مانند سایر مردم آذربایجان و آناطولی می باشد. تحقیق درباره لهجه ، آداب و رسوم و بررسی مونوگرافی روستاها و مناطق کوره سونلی نشین وظیفه هر آذربایجانی می باشد
@kurasunny
❇️کانال روستاهای کوره سنی❇️
درباره این سایت